HİCAZI NEDEN KAYBETTİK?

HİCAZI NEDEN KAYBETTİK?

يَٓا اَيُّهَا الَّذٖينَ اٰمَنُٓوا اِذَا لَقٖيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللّٰهَ كَثٖيراً لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَۚ ﴿٤٥﴾

وَاَطٖيعُوا اللّٰهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رٖيحُكُمْ وَاصْبِرُواؕ اِنَّ اللّٰهَ مَعَ الصَّابِرٖينَۚ ﴿٤٦﴾

“Ey iman edenler! Bir düşman birliği ile çatıştığınız vakit sebat ediniz ve Allah’ı çokça anınız ki zafer sizin olsun.

Allah ve resulüne itaat edin, birbirinize düşmeyin, sonra zayıflarsınız ve zaferi elden kaçırırsınız. Sabredin, kuşkusuz Allah sabredenlerle beraberdir.” (Enfâl Suresi- 45-46)

Bir hadis: “Birlikte rahmet, ayrılıkta azap vardır.”

Ve bir beyit: Girmeden tefrika bir millete düşman giremez

Toplu vurdukça yürekler onu top sindiremez

(Mehmet Akif Ersoy)

Hükümdar ölmeden evvel çocuklarını yanına çağırır; onlardan birine, bir ok vererek kırmasını emreder. Çocuk onu kolayca kırar. İki ok verir, çocuk onları da kırar. Üç ok verir onlar da biraz zorlukla kırılır. Sonunda birçok oku birden vererek kırmasını emreder. Çocuk aciz kalır. Bunun üzerine der ki hükümdar:

-Siz birbirinizden ayrılırsanız, hepinizi bu ok gibi birer birer kırıp parçalarlar; eğer birlik olursanız, hiçbir kuvvet sizi kıramaz.

Değil mi cephemizin sînesinde iman bir;
Sevinme bir, acı bir, gaye aynı, vicdan bir;
Değil mi ortada bir sîne çarpıyor, yılmaz,
Cihan yıkılsa emin ol bu cephe sarsılmaz!

HİCAZ’ı nasıl kaybettik?!(27 Haziran 1916)

18. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun eski gücünün azalmasıyla birlikte topraklarında isyanlar çıkmaya ve imparatorluğun uzak topraklarında merkezi otoritenin etkisi azalmaya başladı. Bu dönemde İslamiyet’in kutsal topraklarında Osmanlı yönetimini tehdit eden bir gelişme yaşandı. Vehhabîliğin kurucusu Abdülvehhab oğlu Muhammed’in düşünceleri kısa sürede Arabistan’a yayıldı. Abdülvehhab oğlu Muhammed’in düşünceleri Dir’iye Emiri olan Suud oğlu Muhammed ile 1744’te tanışmasıyla daha da güçlendi. Vehhabîler aldıkları ganimetleri bedevilere dağıtarak günden güne taraftar sayılarını artırdılar. Yağma ve talanı meşru gösterecek dini kılıf Vehhabîlik esaslarıyla sunulmuştu. Vehhabîlik yayıldıkça Suudîler’in nüfuz alanı da genişledi. Osmanlı yönetimi gelişmelerden 1749’da Mekke Emiri Şerif Mesud’un gönderdiği bir yazıyla haberdar oldu. Vehhabî hareketi çok büyümediğinden başlangıçta yöneticileri çok fazla rahatsız etmemişti.

Cidde saldırıları başarılı olmayınca Dir’iye’ye çekildiler. Osmanlı kuvvetleri Temmuz 1803’te Mekke’yi geri aldılar. Ekim 1803’te Abdülaziz Dir’iye’de öldürüldü. Ancak bu sonuç Suudîler’in gücünü azaltmadığı gibi daha da saldırganlaştırdı. 1805 Haziran ayında Medine’yi, 1806 Ocak ayında ise Mekke’yi işgal ettiler. Osmanlı yönetimi bu yıllarda Napolyon’un Mısır işgali, Rus savaşı, iç karışıklıklar ve diğer meselelerle uğraştığından bölgeye müdahale edemedi. Suudîler 1811’de büyük bir bölgeyi kontrolleri altına almışlardı.

Osmanlı yönetimi, Rus savaşının sona ermesinin ardından Mısır’da güçlü bir otorite kuran Kavalalı Mehmet Ali Paşa‘yı Vehhabîler’in tenkiliyle(Uzaklaştırma. Herkese örnek olacak bir ceza verme. Düşman veya zararlı kimseleri topluca ortadan kaldırma) görevlendirdi. Kavalalı, oğlu Tosun Paşa kumandasındaki orduyu Vehhabîler’in üzerine gönderdi.

Uzun mücadelelerden sonra Tosun Paşa 1812 sonlarında Medine’yi Vehhabîlerden geri aldı. Ardından 1813 başlarında Mekke ve Taif’ten Vehhabîler atıldı.

Tosun Paşa Ecyad Kalesinin inşasını başlattı. Fakat ömrü kifayet etmedi, vefat etti(28 Eylül). Yerine Kardeşi İbrahim Paşa geçti. Kavalalı’nın kuvvetleri Vehhabîler’e nefes aldırtmadı. Kavalalı’nın diğer oğlu İbrahim Paşa Eylül 1818’de Vehhabîler’in merkezi Dir’iye’yi ele geçirip, Emir Abdullah başta olmak üzere birçok kişiyi de esir aldı. Esirlerle birlikte Kâbe’nin anahtarları ile asilerin kutsal yerlerden ve Hazreti Muhammed’ in türbesinden aldıkları eşyalar da İstanbul’a gönderildi.

Kutsal toprakları istila ile hac ziyaretine izin vermeyen ve kutsal birçok eşyayı talan ve din büyüklerinin türbe ve evlerini yerle bir eden asiler boyunlarında kalın çifte zincirler ve ellerine kelepçeler takılmış olduğu halde ahaliye teşhir ettirilmek için Divanyolu’ndan yürütülerek hapishaneye atıldılar. Ertesi gün de hırsızlık ve yağmacılıkla itham edilip, çok sıkı şekilde sorgulandılar. 1819 Aralık ayında Suud oğlu Abdullah saray meydanında, önde gelen adamları da İstanbul’un kalabalık yerlerinde boyunları vurularak cezalandırıldılar.

Bilindiği üzere Osmanlı Devleti’nin Balkanları İslamlaştırma ideali doğrultusunda 14. yüzyıldan itibaren bölgeye yerleştirilen Türkler, 19. yüzyıldan itibaren bölgenin kaybedilmesi üzerine “tersine göç” ile karşı karşıya kalmışlardı.

Fahrettin Paşa 23 Mayıs 1916’da Medine’ye gönderildi. Medine’yi ele geçirmek isteyen İngilizlere karşı tüm imkânsızlıklara rağmen bu kutsal beldeyi 2 yıl 7 ay savundu. Bu sırada şehrin yağmalanması ihtimaline karşı 100 parçaya yakın kutsal emaneti İstanbul’a naklederek, belki de Kutsal Emanetleri British Museum’da sergilenmekten kurtardı ve İslam Tarihi Kültürüne önemli bir katkıda bulundu. Uzun süre Medine’yi teslim etmeyen Fahrettin Paşa, devlet merkeziyle bağlantının kopması, erzak ve ilaç sıkıntısının had safhaya ulaşması üzerine 7 Ocak 1919’da Medine’yi teslim etmek zorunda kaldı.

Bu beklenmedik durum karşısında önce İngiliz kontrolündeki Mısır’a götürülen Fahrettin Paşa daha sonra savaş esiri olarak Malta’ya sevk edildi. Buradaki esaret hayatından 30 Nisan 1921’de kurtularak Milli Mücadeleye katılmak üzere Ankara’ya gelen Paşa, Kabil Büyükelçiliği’ne atandı. Afganistan ve havalisinden Milli Mücadele için toplanan yardımların Ankara’ya gönderilmesinde önemli payı olmuştur. 1926’da İstanbul’a dönüp sonra çeşitli görevlerde bulunduktan sonra 5 Şubat 1936’da Tümgeneral rütbesiyle TSK’dan emekliye ayrıldı. 22 Kasım 1948’de bir Ankara seyahati sırasında Eskişehir yakınlarında kalp krizi geçirerek vefat eden Fahrettin Paşa İstanbul’da toprağa verildi. Rumelihisarı kabristanında medfundur.

MEHMETÇİKLERİN KUMANYASI KAVURMA NİYETİNE ÇEKİRGE

Bu sıkıntılı günlerde ortaya konulan direniş, Fahrettin Paşa’nın subaylarından İdris Bey tarafından şöyle dile getiriliyordu:

Yapamaz Ertuğrul evladı sensiz,

Can verir, Canan’ı (s.a.v.) veremez Türkler.

Ebedi hâdimu’l haremeyniniz,

Ölsek de Ravzanı ruhumuz bekler.

Peygamber Efendimiz’e bağlılığın bir göstergesi olan bu şiir İdris Bey tarafından yazılmış olmakla beraber Medine’yi savunan Müslüman Türk askerinin ruhundan fışkırıyordu. İdris Bey askerimizdeki Peygamber sevgisini ortaya koymuştu bu dizelerinde…

Fahrettin Paşa ve askerleri böyle bir ruh hali içerisinde iken Osmanlı Devleti İtilaf devletleriyle 30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalamış ve I. Dünya Savaşı’nda yenilgiyi kabul etmişti. Bu antlaşma uyarınca Fahrettin Paşa’nın en yakın İtilaf Kuvvetleri komutanlarından birine teslim olarak Medine’den çekilmesi gerekiyordu. Ancak Paşa, teslim teklifleri karşısında Mehmetçiğin Medine’yi savunmakta kararlı olduğunu bir Cuma günü Harem-i Şerif’in minberinden şu sözlerle bir kez daha ortaya koymuştu: “… Ey Nas! Malumunuz olsun ki kahraman askerlerim bütün İslam’ın sırtını dayadığı yer, manevi gücünün desteği, Hilafetin göz bebeği olan Medine’yi son fişengine, son damla kanına ve son nefesine dek muhafazaya ve müdafaaya memurdur. Buna Müslümanca, askerce azmetmiştir. Bu asker Medine’nin enkazı ve nihayet Ravza-ı Mutahhara’nın yeşil türbesi altında kan ve ateşten dokunmuş bir kefenle gömülmedikçe, Medine-i Münevvere kalesinin burçlarından ve nihayet Mescid-i Saadet minareleriyle yeşil kubbesinden al sancağı alınmayacaktır! Allahu Teala bizimle beraberdir. Şefaatçiniz O’nun Resulü Peygamber Efendimiz’dir…”

 

Türkçeye “Biz Osmanlı’ya Neden İsyan Ettik” adıyla çevrilen hatıralarında, Şerif Hüseyin’in oğlu, bugünkü Ürdün Kralı’nın büyük dedesi Abdullah, daha 1914 yılında Osmanlı’ya ihanet için İngilizlerle temasa geçtiklerini itiraf eder.

Kral Abdullah, Mısır’da, İngiliz Doğu İşleri Sekreteri Lord Kitchener ile görüşmüş; Kitchener de “çok Gizli” notuyla görüşmeyi Londra’ya iletmiştir. Notta, Kral Abdullah, Türk Hükümeti babasını şeriflikten azlederse isyan edeceklerini söylemekte, sözlerinin de çok gizli tutulmasını, hiçbir şekilde İstanbul’un duymamasını istemektedir.

Cemal Paşa, Şerif Hüseyin ve oğulları ile İngilizler arasındaki bu erken teması ancak 1919 yılında, her şey bittikten sonra, İngiliz Temps gazetesinde çıkan bir makaleden öğrenebilmiştir. Sonradan Kral Abdullah da bu makalede yazılanları doğrulamıştır: Şerif Hüseyin, 1915 yılında İngilizlerle çok yoğun ve gizli yazışmalar yoluyla kıran kırana bir pazarlık yapmış, İngilizlerden, kuzeyde Mersin ve Adana dahil Kürtlerle sınır olan bölgeler, doğuda İran sınırına kadar, güneyde Aden hariç tüm yarımada ve batıda Filistin dahil Mersin’e kadar olan hattı istemiş, bunun karşılığında Osmanlı’ya isyan edeceğinin, kurulacak yeni devletinde İngilizler’e sınırsız imtiyazlar sağlayacağının sözünü vermiştir. Sınırlar biraz daraltılır ve Şerif Hüseyin ile İngilizler arasında anlaşmaya varılır.

İngilizlerle bu kirli pazarlığı yaparken, Şerif Hüseyin ve oğulları Osmanlı’ya, Padişah’a, Enver ve Cemal Paşalar’a sürekli övgü dolu mektuplar göndermekte, Halife’ye bağlılıklarını bildirmekte, İstanbul’un, kulu, kölesi olduklarını her fırsatta ifade etmektedirler.

İngilizler, kendi iç yazışmalarında, Şerif Hüseyin’i “Kurnaz, yalancı, kibirli, cahil, arsız, gaddar bir Arap Şeyhi” olarak tanımlamaktadırlar; Osmanlı’nın ise, Şerif Hüseyin’in gerçek yüzünü görmesi epeyce zaman alacak, ihanet fark edildiğinde yapacak bir şey kalmayacaktır.

İngilizlerin tam desteğini aldıktan sonra, Şerif Hüseyin ve oğulları 10 Haziran 1916’da Osmanlı’ya karşı isyanı Mekke’de başlatırlar. Mekke’deki Osmanlı Hükümet Konağı Hamidiye ve Ecyad Kalesi kuşatılır. Binbaşı Ziya Bey, Hamidiye’de, 30 askeriyle binlerce çapulcuya karşı direnir. Bina, içindekilerle yakılmak istenir ama Mehmetçik yangını söndürür. Nihayetinde Ziya Bey teslim olur. Ecyad Kalesi’nde ise Yüzbaşı Kamil Bey, tarihin kıymetini maalesef takdir etmediği büyük bir direniş sergiler. Kamil Bey, Kabe tarafına ne tek bir gülle, ne de tek bir kurşun attırmaktadır; ama Şerif Hüseyin’in çapulcuları Kabe tarafından Ecyad’ı top atışına tutarlar. Önce bayrak düşer, sonra Yüzbaşı Kamil Bey şehit olur ve Ecyad da hainlerin eline geçer.

Şerif Hüseyin ve oğulları Cidde’ye yönelirler. Cidde, zaten yoğun İngiliz taarruzu altındadır. İngilizler Cidde’yi alıp Şerif Hüseyin’e teslim ederler. (yh)Sonra Taif düşer. Sıra Medine’ye gelmiştir ama Medine’de Fahrettin Paşa vardır. Fahrettin Paşa, 3 gün, 3 ay değil, yaklaşık 3 yıl direnmiş, Mekke, Kudüs, Şam, Bağdat düşmesine rağmen Medine’yi düşürmemiş, İngiliz destekli hainleri Medine’ye sokmamıştır. Mondros Mütarekesi’ne rağmen, İstanbul’dan gelen tahliye emirlerini de duymazdan gelmiş, nihayet, baskılara dayanamayarak, 1919 yılının Ocak ayında Medine’yi, Osmanlı’nın Hicaz’daki son toprağını da teslim etmek zorunda kalmıştır.

Şerif Hüseyin ve çapulcularının 1. Cihan Harbi’nde “ihanet” ve “arkadan hançerleme” dışında hiçbir fonksiyonları olmadı. İngilizlerin “yedek gücü” olarak, Lawrence önderliğinde sadece eşkıyalık yaptılar.

 

Bir kez daha hatırlatmak gerekir ki, Şerif Hüseyin’in ihanet ve isyanına asla tüm Araplar katılmamış, hatta birçok çatışmada Şerif Hüseyin’in paralı katillerine karşı Araplar Osmanlı safında direnmiştir.

Dr. İsmail Köse, isyanı etraflıca ele aldığı kitabında, 1915 yılı başından 1919 sonuna kadar İngilizlerin Şerif Hüseyin’e 6.050.000 sterlin gönderdiğini yazıyor. Şerif Hüseyin, işte bu para karşılığında Osmanlı’ya isyan etmiş, Filistin ve Kudüs’ü Siyonistlere, Suriye’yi Fransızlara, Irak ve Hicaz’ın petrollerini de İngiliz ve Amerikalılara satmıştır. Savaş bitince İngilizler de Şerif Hüseyin’i satmış, Hicaz’ı bugünkü Suud ailesine teslim etmiş, Şerif Hüseyin’i Kıbrıs’a sürgüne göndermiş, sadece oğlu Abdullah’a, İsrail’in arka bahçesini korusun diye, bugünkü Ürdün’ü ve krallığını vermiştir.

Son 100 yıldır, Ortadoğu’da akan her damla kan, Filistin ve Kudüs için dökülen her damla gözyaşı ve emperyalizme pompalanan her damla petrol, Şerif Hüseyin ve oğullarının Osmanlı’ya ihanetinin bir eseridir.

100 yıl önce Hicaz’ı kaybetmemizin nedeni, ihanet kadar, Payitaht İstanbul’un, kendi iktidar kavgaları içinde uyarıları dikkate almaması, yaklaşan tehlikeyi, ihaneti görmemesidir.

100 yıl önce, tam da bugünlerde, Osmanlı’yı, dışardan saldırılardan ziyade, içerdeki kavga, hırs ve vurdumduymazlık yıkmıştır.

Hicaz’ın isimsiz ve aziz şehitlerinin ruhları şad olsun, mekanları inşaAllah Cennet olsun!