NEFSİ LEVVAME
Kendisini kınayan, işlediklerinden dolayı pişmanlık duyan ve kendini hesaba çeken nefis. Tövbe ve terbiye ile bir derece uyanan nefis, bu merhalede kendi işlediği kötülükleri önce zevk alıp yapsa da peşinden pişman olur, kendisini kınar yapmamak için karar verir. Ancak günah önüne gelince duramaz, yine içine düşer. Sonra pişman olur. İyilik ile kötülük arasında bocalar durur. Eğer nefs, ilahi rahmet ve manevi bir feyiz ile desteklenirse bu halden kurtulur.
وَلَٓا اُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ لَٓا اُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيٰمَةِۙ
“Kıyamet gününe yemin ederim. Pişmanlık duyan nefse (nefs-i Levvâmeye) yemin ederim” (Kıyame,1-2).
Nefs-i emmâresini pişmanlıkla hesâba çekip, onun çirkin hâl ve hareketlerinden kurtulmak için gayret gösterenler, nefs-i levvâmeye doğru mesâfe alırlar.
Böyle kimseler, nefs-i emmâredeki gibi “nasıl olsa Allâh affeder” düşüncesiyle avunma gafletinden nisbeten arındıkları için, kendilerini tesellî edemezler. Bu sebeple de nefslerini kınar, pişmanlıkla tevbe-istiğfâr ederler. İlmiyle âmil olamadığı için pişmanlık duyanlarla, ilim ve irfan meclislerinde gözyaşı döküp tevbe-istiğfâr ettikten sonra yine aynı kötülüklere dönenler de bu sınıfa dâhildirler.
Âyet-i kerîmede Cenâb-ı Hak:
“Andolsun ki insanı Biz yarattık; nefsinin kendisine fısıldadıklarını da biliriz. (Zîrâ) Biz ona şah damarından daha yakınız.” (Kâf, 16) buyurmaktadır.
Bu itibarla insan, nefsini levm ederken bile, nefs-i emmârenin gizli desîselerinden ve kendisini emniyette hissetmek gafletinden şiddetle ictinâb etmelidir.
Çünkü bâzı insanlar, fıtratlarının bir îcâbı olarak değil, kendileri hakkında “mütevâzî” dedirtmenin nefsânî tatminkârlığı maksadıyla mütevâzî bir tavır takınır, nefislerini levmederler. Bu samimiyetsiz ve riyâkâr hâl, aslında “tevâzuun fahrı”ndan[Tevâzû vâsıtasıyla övünme. Meselâ, kendini gösterme meyli içinde: “–Ben fakir, âciz, ancak üç günde bir hatim indirebiliyorum.” gibi ifâdeler bu kabildendir.] ibârettir.
| Ah bu nefsimin elinden
Yoruldum, bıktım, usandım Elli beş yaşı bitirdim Bir katre yol alamadım ** Bu nefsimin ah derdinden Hakk aşkına yanamadım Yanamadım, yanamadım Hakk aşkına yanamadım ** Nefsim dünyadan geçmiyor Gerçek Hakk’a kul olmuyor Canı gönülden yanmıyor Bir katre yol alamadım
|
Şeytanla birlik olmuşlar
Ruhuma tuzak kurmuşlar Gönlümü hepten kırmışlar Bir katre yol alamadım ** CANDAN BAĞLANMAZ KURANA EĞLEN HELE BAK DÜNYAYA RESULULLAHIN HAK YOLUNA Bir katre yol alamadım ** YETER ARTIK DÜŞ PEŞİMDEN PİŞMAN OLDUM BEN SENDEN İŞLETME BANA GÜNAH YENİDEN Bir katre yol alamadım |